اخبار

درگذشت دکتر سیروس پرهام؛ مترجم، ویراستار، منتقد ادبی، هنرشناس، فرش‌شناس و از پیشگامان فرهنگ و هنر ایران

استاد سیروس پرهام، متولد سوم بهمن ماه ۱۳۰۷ در شیراز، با بیش از نیم قرن فعالیت مستمر و تأثیرگذار در زمینه‌های متنوعی از جمله ویراستاری، نقد ادبی، ترجمه، هنرشناسی و فرش‌شناسی، نقشی بی‌بدیل در گسترش و ارتقای فرهنگ و هنر ایران ایفا نمود. ایشان از نخستین ویراستاران ایرانی و اولین ویراستار موسسه انتشارات فرانکلین (علمی و فرهنگی امروز) بود و آثار ارزشمندش در حوزه نقد ادبی و ترجمه، همچون کتاب «رئالیسم و ضد رئالیسم» و ترجمه شعر غربی به فارسی، برای همیشه در تاریخ ادبیات و پژوهش ایران برجای خواهد ماند.

مرحوم سيروس پرهام يكي از مهم‌ترين پژوهشگران مطالعات فرش‌هاي ايراني بودند كه حوزه مطالعاتي‌شان را در خصوص فرش‌هاي عشايري و روستايي محدود كردند و كتاب‌هايشان در اين حوزه نمونه‌اي موفق از پژوهش ميداني در حوزه مصنوعات هنري ايران به ويژه فرش است.

دکتر پرهام همچنین به عنوان پایه‌گذار سازمان اسناد ملی ایران، سهمی ماندگار در حفظ و ساماندهی اسناد تاریخی کشور داشت و با تلاش‌های خستگی‌ناپذیر خود، از نابودی بخش ارزشمندی از میراث فرهنگی و تاریخی ایران جلوگیری کرد. ایشان با پژوهش‌های بی‌نظیر در حوزه فرش و دستبافت‌های عشایری، عضویت در هیات مدیره موزه فرش ایران و انتشار آثار مرجع در این حوزه، همواره چراغ راه دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان هنر و فرهنگ ایران بوده است.

مرحوم پرهام با تسلط بر روش تحقيق ميداني باعث شد تا كار عظيم، پرحجم و كم سابقه پژوهش در حوزه فرش‌هاي عشايري را دهه پنجم و ششم زندگي پربارش به صورت ميداني سامان دهد. كتاب‌هاي دستبافته‌هاي عشايري و روستايي فارس، قالي بولوردي كه هر كدام نوشته‌هاي بنيادين و مرجع هستند، افق‌هاي عظيمي را در مطالعات فرش گشودند، هر چند متاسفانه پژوهشگراني هم‌قامت مرحوم پرهام پرورش نيافتند تا اين افق‌هاي پژوهشي را گسترده‌تر كنند و مطالعات او در اين زمينه را عمق ببخشند. او بعد از هفتاد سال از انتشار كتاب‌هاي ذي‌قيمت «سيري در هنر ايران» نوشته آرتور اپهام پوپ و فيليس آكرمن، در سال 1387 خورشيدي با به كار‌گيري تمام دانش و تجربه‌اي كه از زمان ويراستاري انتشارات فرانكلين به بعد كسب كرده بود با چينش افرادي خبره، بعد از سال‌ها بي‌توجهي نهادهاي عظيم و طويل فرهنگي و انتشاراتي، اين اثر را ترجمه كردند. آخرين كتاب او، با عنوان «تاريخ فرش و فرش‌بافي در ايران» نمونه كاملي از پژوهش و تاليف در حوزه مطالعات فرش است كه با نگاه به متن و قسمت منابع و ماخذ كتاب متوجه مي‌شويم كه مرحوم پرهام تمامي نوشته‌هاي مهم مطالعات فرش را كنكاش كرده و در ٩٠ سالگي حاصل عمر مطالعاتي و پژوهشي‌اش را در اختيار ما گذاشته است. متاسفانه امسال جامعه هنر و فرش ايران دو تن از بزرگان پژوهش اين حوزه يعني سياوش آزادي و سيروس پرهام را از دست داد. افرادي كه در كنار بزرگاني چون علي حصوري و پرويز تناولي به مطالعه ميداني فرش ايران مي‌پرداختند و آخرين افرادي بودند و هستند كه سنت‌هاي فرش‌بافي ايران در زمان كار تحقيقي‌شان زنده و جاري بود. با كم فروغ شدن و از بين رفتن سنت‌هاي اصيل فرش‌بافي ايران، تنها منابعي كه ما و نسل‌هاي آتي را با اين هنر چند هزار ساله آشنا خواهند كرد.

اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران، ضمن گرامی‌داشت یاد و خاطره زنده‌یاد دکتر سیروس پرهام، خدمات و تلاش‌های بی‌بدیل ایشان در عرصه فرهنگ، هنر و پژوهش فرش‌بافي ایران را ارج می‌نهد و از خداوند متعال برای روح بلند ایشان علو درجات و برای خانواده و بستگان محترم صبر جمیل مسئلت دارد.